HİSTAMİN İNTOLERANSI VE BESLENME İLİŞKİSİ

Histamin; piridoksalfosfat (B-6 vitamini) ile çalışan L-histidin dekarboksilaz (HDC) ile histidin amino asidinden sentezlenen biyoaktif bir amindir. Bir diğer tanım ile; “lokal bir immün cevap ve sistemik inflamatuar cevapta rol oynayan organik bir azot bileşiğidir.”

Vücuda alınan histaminin metabolize edilmesi 2 şekilde olabilir;

  • Histamin N-metiltransferaz ile Hücre İçi: Histamini inaktive eden ikinci en önemli enzim olan HNMT, sitozolik bir proteindir, histamini sadece hücre içinde yıkabilir.
  • Diamin Oksidaz (DAO) ile Hücre Dışı: DAO enzimi, bağırsaklarda üretilir, epitelyal hücrelerde keseciklerde depolanır ve bir uyarı ile dolaşıma salgılanır.

Mast hücrelerinde veya eozinofillerde, bazofillerde depolanan histamin Diamin Oksidaz (DAO) enzimi ile yıkılır. Histamin intoleransı; mast hücrelerinin aktivasyonu anlamına da gelir. Bugün görülen histamin intoleranslarının temelinde DAO’ nun histamini parçalamada yetersiz kalması yatmaktadır. Aslında bireyler histamine intolerans veya hassasiyet geliştirmezler, asıl olan şey vücutta çok fazla histaminin birikmiş olmasıdır.

 

 

Histamin; bağışıklık, sindirim ve nörolojik sistemler de dahil olmak üzere vücudun büyük sistemlerinde rol oynar:

  • Kalp kasında bulunur.
  • Mide asidinde bulunur. Mide salgısının artmasına yol açar.
  • Yara iyileşmesini sağlar.
  • Histamin aktivasyonu sonucu kılcal damarlar genişler; geçirgenlikleri artar ve kan akışı hızlanır.
  • Gözyaşı bezinde bulunur.
  • Bazı sinirlerin nörotransmitterleri olarak görev yapar.
  • İmmün hücrelerinde bulunur ve vazodilatasyon ile bağışıklık cevabını destekler. Bu tepki vücudun doğal bağışıklık yanıtının bir parçasıdır ve bağışıklık hücrelerinin geçişini kolaylaştırır.

Sonunda ise sağlıklı metabolizmalarda histamin; enzimler tarafından yıkılarak etkisizleştirilir. Eğer oluşan histamin bir şekilde yıkılamaz ve vücutta birikirse Histamin İntoleransı meydana gelir.

Histamin (NG/ mL) Klinik Etki
0-1 Referans değer
1-2 Gastrik asit sekresyonunda artış, kalp atım hızında artış
3-5 Taşikardi, baş ağrısı, kızarıklık, ürtiker
6-8 Arteriyel basınçta azalma
7-12 Bronkospasm
100 Kalp durması

 

Histamin intoleransı nasıl oluşur?

  • DAO enzim eksikliği; %90’ı ince bağırsak epitel dokularında üretilir.
  • Histamin N-metiltransferaz (HNMT) miktarında azalma sonucu meydana gelebilir.
  • SIBO-SIFO-Disbiyozis; bakteriler, yiyecekler uygun bir şekilde sindirilemediği zaman büyür ve histamin üretimine katkıda bulunurlar.
  • Mast Hücre Aktivasyonu Bozukluğu; parazit enfeksiyonlar, bakteriyel / fungal / viral aşırı büyüme, kurşun ve kadminyum gibi ağır metaller mast hücre aktivasyonunu bozarlar.
  • Metilasyon Bozukluğu.

DAO Enzim Aktivitesini Etkileyen Sebepler

  • Bağırsak hasarı
  • Kronik stres
  • Alkol (mayalı içkiler)
  • Yaralanma, travma
  • Vitamin B6 ve C Vitamini eksikliği
  • Bakır ve çinko eksikliği
  • Fizyolojik stres
  • Genetik olarak bozulmuş DAO
  • Çoğu ilaç
  • Düşük oksijen
  • DAO bloker gıdalar
  • Aşırı histaminli gıdalar
  • Ayrıca Candida Albicans varlığında mast hücrelerinden histamin üretimi artmaktadır.

HİSTAMİN İNTOLERANSI BELİRTİLERİ

Solunum problemleri (H1/H2/H3): Burun akıntısı, alerjik rinit, burun tıkanıklığı, hapşırma, dispne.

Sindirim problemleri (H1/H2/H3/H4): Mide ekşimesi, karın ağrısı, mide bulantısı, kusma, şişkinlik, gaz problemi, diyare, konstipasyon.

Sinir sistemi (H2/ H3): Baş ağrısı, baş dönmesi, kaygı, depresyon, uykusuzluk, yorgunluk.

Dolaşım sistemi (H1/H2): Taşikardi, hipotansiyon, aritmi.

Cilt problemleri (H1/H2/H4): kaşıntı, kızarma, döküntü, egzama, ürtiker, bazı bölgelerde şişlik.

HİSTAMİN İNTOLERANSINDA BESLENME

  • Önceliğimiz histamin yükünü artıran unsurları minimum 3 hafta diyetten uzaklaştırmak olmalıdır;
  • Histaminden zengin besinler; Kuruyemişlerden: ceviz, kaju, yer fıstığı; sebzelerden: avokado, patlıcan, ıspanak, domates; tütsülenmiş balıklar ve bazı balık çeşitleri: uskumru, ton, hamsi, sardalya; keçi peyniri dahil eski ve olgunlaşmış peynirler, kurutulmuş meyveler: kayısı, erik, incir, üzüm, dut kuruları ve pestilleri, işlenmiş ve bekletilmiş etler: salam, sucuk, pastırma, sosis, fermente yiyecekler: turşu, sirke, soya sosu, kefir, yoğurt, ayran, kombuçha ve fermente alkollü içkiler; özellikle şarap, şampanya ve bira.
  • Histamin üretilmesine neden olan besinler; çikolata, buğday rüşeymi, inek sütü, domates, kabuklu deniz ürünleri, kuruyemişler, muz, çilek, papaya, ananas, alkol
  • DAO çalışmasını engelleyen besinler; alkol, siyah ve yeşil çay, enerji içeceği.
  • Mide asidini artıran unsurlar histamini de artırır, dikkatli tüketilmelidir; sirke, kemik suyu, kombucha gibi.
  • Elma ve üzüm Quersetin içeriği yüksek besinlerdir, özellikle alerjik bireylere tavsiye edilebilir.
  • Bezelye; DAO enzim aktivitesini artırır.
  • Isırgan çayı DAO’yu düşürür.
  • Çörek otu allerjiye iyi gelir.
  • Yeşil çay, dışarıdan DAO enzim takviyesi alan bir danışana kontrollü verilebilir.
  • Bekletilmiş ürünler yerine taze ürünler tercih edilmelidir.
  • Karanlıkta çimlendirilmiş baklagillerin yapraklarında DAO bulunur. Öğünlerle birlikte tüketmek yemek sonrası bulguları azaltabilir.

ÇÖZÜM: Histaminden Fakir Besinler

  • Yeni pişirilmiş kırmızı et veya kümes hayvanlarının eti
  • Taze yakalanmış balık
  • Yumurta (az miktarda)
  • Glutensiz tahıllar: pirinç, kinoa, mısır, darı, amarant, teff
  • Taze meyveler: mango, armut, karpuz, kavun, elma, kivi, üzüm
  • Taze sebzeler: domates, ıspanak, patlıcan dışındakiler
  • Bitkisel sütler: hindistancevizi sütü, pirinç sütü, badem sütü
  • Yağlar: zeytinyağı, hindistancevizi yağı
  • Yapraklı şifalı otlar
  • Bitki çayları

Bakteriler.. Probiyotikler..?

Escherichia coli, Lactobacillus vaginalis ve çoğu gram negatif bakteri histamin üretimine neden olur. Lactobacillus casei, Lactobacillus bulgaricus da histamin artışına yol açar. Probiyotik kullanılacaksa da bu suşları içermemesine dikkat edilmelidir.

Histamin yıkıcı ve yararlı görünenler arasında çok sayıda bifidobacteria türü vardır. Özellikle Bifidobacterium infantis, Lactobacillus rhamnosus ve Lactobacillus plantarum da histamin intoleransında yardımcı olabilecek desteklerdir.

Antihistaminik İlaçlar..?

Sorun histamin ise ‘anti’si işe yarar mı? Bu ilaçların etki mekanizması reseptör düzeyindedir. Örneğin alerjik bir süreç için H1 reseptörü bloke edildiğinde histaminin reseptör üzerinden ortaya çıkaracağı sonuç ilacın etki süresince ertelenir, histamin düzeyi değişmez. Yani ilaçlar histamin seviyesini değil, «histaminerjik» yanıtı engeller.

ÖZETLE;

  • Düşük histamin diyeti;
  • Dao baskılayanlar
  • Histamin içerenler
  • Histamin salgılanmasına neden olanlar
  • Alerjik reaksiyon yapılan besinler çıkmalı
  • SIBO veya sızdıran bağırsak varsa tedaviye yönelik yaklaşım uygulanmalı.

 

Fonksiyonel Tıp Diyetisteni
Sefanur Öztürker

 

 

KAYNAKÇA

  • Comas-Basté, O., Sánchez-Pérez, S., Veciana-Nogués, M. T., Latorre-Moratalla, M., & Vidal-Carou, M. D. C. (2020). Histamine intolerance: The current state of the art. Biomolecules, 10(8), 1–26. https://doi.org/10.3390/biom10081181
  • Huang, H., Li, Y., Liang, J., & Finkelman, F. D. (2018). Molecular regulation of histamine synthesis. Frontiers in Immunology, 9(JUN), 1–7. https://doi.org/10.3389/fimmu.2018.01392
  • Manzotti, G., Breda, D., Di Gioacchino, M., & Burastero, S. E. (2016). Serum diamine oxidase activity in patients with histamine intolerance. International Journal of Immunopathology and Pharmacology, 29(1), 105–111. https://doi.org/10.1177/0394632015617170
  • Review, A. (2021). Histamine Intolerance — The More We Know the Less We Know . 1 21. • Schnedl, W. J., & Enko, D. (2021). Histamine intolerance originates in the gut. Nutrients, 13(4), 1–14. https://doi.org/10.3390/nu13041262
  • Shulpekova, Y. O., Nechaev, V. M., Popova, I. R., Deeva, T. A., Kopylov, A. T., Malsagova, K. A., … Ivashkin, V. T. (2021). Food intolerance: the role of histamine. Nutrients, 13(9), 1–18. https://doi.org/10.3390/nu13093207

 

Bir Yanıt Bırakın